Co to jest pasternak? Poznaj to warzywo
Pasternak, znany również jako Pastinaca sativa, to niezwykłe warzywo korzeniowe z rodziny selerowatych, blisko spokrewnione z takimi popularnymi roślinami jak marchew czy pietruszka. Choć w Polsce nie cieszy się tak dużą popularnością jak jego kuzyni, jest to roślina o bogatej historii i zaskakujących właściwościach. Przez wieki, aż do XVIII wieku, pasternak stanowił jedno z podstawowych źródeł pożywienia w Europie, zanim jego miejsce zajęły ziemniaki i marchew. Jego odkrycie na nowo w nowoczesnej kuchni to szansa na wprowadzenie do diety cennych składników odżywczych i odkrycie nowych, fascynujących smaków.
Pasternak – pochodzenie i cechy morfologiczne
Historia pasternaku sięga starożytności. Uważa się, że pochodzi on z Europy Południowej i Azji Zachodniej, gdzie był uprawiany już od czasów greckich i rzymskich. W średniowieczu jego uprawa rozprzestrzeniła się na całą Europę, stając się ważnym elementem diety. Jako roślina dwuletnia, w pierwszym roku życia pasternak rozwija okazały korzeń spichrzowy oraz rozetę liści. W drugim roku, jeśli nie zostanie zebrany, wypuszcza pęd kwiatostanowy, który następnie wydaje nasiona. Korzeń pasternaku jest jego najbardziej charakterystyczną częścią – jest biało-żółty, stożkowaty, mięsisty i może osiągać imponującą długość do 40 cm. Jego powierzchnia jest zazwyczaj gładsza i jaśniejsza (beżowa lub kremowa) w porównaniu do bardziej szorstkiej i brązowej skórki pietruszki korzeniowej. Młode liście tej rośliny również znajdują zastosowanie w kuchni, nadając się do przyprawiania sałatek i zup, a nawet nasiona mogą być wykorzystywane jako przyprawa.
Jak rozpoznać pasternak? Wygląd i smak
Rozpoznanie pasternaku jest stosunkowo proste, zwłaszcza gdy porównamy go z jego najbliższą krewną – pietruszką. Wizualnie, korzeń pasternaku jest zazwyczaj grubszy i bardziej krępy niż korzeń pietruszki. Jego skórka ma charakterystyczny, jasny, kremowo-żółtawy odcień, podczas gdy pietruszka ma bardziej brązowawą i często szorstszą skórkę. Wewnątrz korzeń pasternaku jest kremowy. Jeśli chodzi o smak, pasternak oferuje unikalne doznania kulinarne. Jest on słodkawy, orzechowy i posiada subtelne, lekko anyżkowe nuty. Po poddaniu obróbce termicznej, na przykład pieczeniu czy gotowaniu, jego smak nabiera jeszcze głębszego, karmelowego charakteru, co czyni go idealnym składnikiem wielu potraw. W przeciwieństwie do pietruszki, która ma bardziej ostry i ziemisty smak, pasternak jest zdecydowanie łagodniejszy i słodszy, co sprawia, że znajduje zastosowanie również w bardziej delikatnych daniach, a nawet deserach.
Wartości odżywcze i zdrowotne pasternaku
Co kryje się w pasternaku: witaminy i minerały
Pasternak to prawdziwa skarbnica witamin i minerałów, które mają kluczowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest szczególnie bogaty w witaminę C, która wzmacnia odporność i działa jako silny antyoksydant, oraz w witaminy z grupy B, w tym kwas foliowy, niezbędny dla prawidłowego rozwoju komórek i procesów metabolicznych. Wśród minerałów prym wiedzie potas, który odgrywa ważną rolę w regulacji ciśnienia krwi i równowagi wodno-elektrolitowej, pomagając w usuwaniu nadmiaru wody z organizmu. Ponadto, pasternak dostarcza magnezu, który wspiera pracę mięśni i układu nerwowego, oraz wapnia, ważnego dla zdrowia kości. Wysoka zawartość błonnika w pasternaku jest nieoceniona dla układu trawiennego, wspomagając jego pracę i zapobiegając zaparciom. To sprawia, że pasternak jest nie tylko smacznym, ale i niezwykle wartościowym dodatkiem do codziennej diety, oferującym szeroki wachlarz korzyści zdrowotnych.
Czy pasternak jest zdrowy? Właściwości lecznicze
Odpowiadając na pytanie, czy pasternak jest zdrowy, odpowiedź brzmi zdecydowanie tak. Poza wymienionymi witaminami i minerałami, pasternak posiada szereg właściwości leczniczych, które czynią go cennym składnikiem naturalnej apteczki. Jego składniki odżywcze wspierają ogólną kondycję organizmu, wzmacniając odporność i poprawiając samopoczucie. Wysoka zawartość błonnika, jak wspomniano, wspomaga procesy trawienne, łagodzi problemy z zaparciami i przyczynia się do uczucia sytości, co może być pomocne w kontroli wagi. Potas, obecny w pasternaku, pomaga w regulacji ciśnienia krwi, co jest istotne dla profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych. Ponadto, pasternak jest ceniony za swoje właściwości uspokajające, co może być pomocne w redukcji stresu i poprawie jakości snu. Warto jednak pamiętać o jednej istotnej uwadze: olejek eteryczny zawarty w pasternaku może u osób wrażliwych powodować reakcje fotouczuleniowe, objawiające się podrażnieniami lub nawet oparzeniami skóry przy bezpośrednim kontakcie z promieniami słonecznymi po spożyciu lub kontakcie z rośliną. Dlatego zaleca się ostrożność, szczególnie podczas pracy z pasternakiem w słoneczne dni.
Zastosowanie pasternaku w kuchni
Czym się różni pasternak od pietruszki?
Choć pasternak i pietruszka należą do tej samej rodziny selerowatych i często są mylone, istnieją między nimi wyraźne różnice, zarówno w smaku, jak i zastosowaniu kulinarnym. Jak już wspomniano, smak pasternaku jest słodszy i bardziej orzechowy, z subtelnymi nutami anyżu, podczas gdy pietruszka ma smak bardziej ziemisty i lekko ostry. Ta słodycz pasternaku sprawia, że doskonale komponuje się on z daniami wymagającymi naturalnego dosłodzenia, a po obróbce termicznej jego smak staje się jeszcze bardziej wyrazisty i karmelowy. Różnice widać również w wyglądzie – pasternak zazwyczaj jest grubszy, z jaśniejszą, gładką skórką, podczas gdy pietruszka jest smuklejsza, z ciemniejszą, bardziej szorstką skórką. W kuchni pietruszkę często wykorzystujemy jako dodatek do zup i sosów, nadając im charakterystyczny aromat, podczas gdy pasternak, dzięki swojej słodyczy, świetnie sprawdza się jako główny składnik pieczonych warzyw, puree, zup kremów, a nawet jako dodatek do deserów. Młode liście obu roślin również różnią się smakiem – liście pietruszki są bardziej intensywne, natomiast liście pasternaku są łagodniejsze.
Wykorzystanie i przyrządzanie pasternaku: od pieczenia po puree
Pasternak to niezwykle wszechstronne warzywo, które można przyrządzać na wiele sposobów, otwierając drzwi do kulinarnych eksperymentów. Jego słodkawy, orzechowy smak doskonale wydobywa się podczas pieczenia – pokrojony w słupki lub plastry, z dodatkiem ziół i oliwy, staje się pyszną, lekko karmelizowaną przekąską lub dodatkiem do pieczonych mięs. Jest również doskonałym składnikiem zup, zwłaszcza zup kremów, gdzie jego naturalna słodycz tworzy głęboki i satysfakcjonujący smak. Można go również gotować, a następnie przygotować z niego aksamitne puree, które stanowi świetną alternatywę dla ziemniaczanego. Pasternak można także dusić, smażyć (np. w formie chipsów) czy dodawać do sałatek, zarówno w formie surowej (bardzo młode korzenie), jak i gotowanej. Warto również eksperymentować z jego użyciem w deserach, gdzie jego naturalna słodycz może zastąpić cukier. Przed przyrządzeniem, pasternak zazwyczaj się obiera, choć w przypadku młodych korzeni można pozostawić cienką skórkę. Młode liście nadają się do przyprawiania potraw, a nawet nasiona mogą być używane jako przyprawa.
Uprawa, sezon i przechowywanie pasternaku
Kiedy jest sezon na pasternak?
Sezon na pasternak jest dosyć długi i rozciąga się od jesieni aż do wczesnej wiosny, z głównym okresem zbiorów przypadającym na miesiące od listopada do marca. Jest to warzywo, które doskonale znosi niskie temperatury, a nawet lekkie przymrozki. Co więcej, wiele osób uważa, że pierwszy mróz pozytywnie wpływa na jego smak, jeszcze bardziej go dosładzając i poprawiając jego teksturę. Dzięki temu pasternak jest dostępny przez znaczną część roku, stanowiąc cenne źródło witamin i minerałów w okresie, gdy inne świeże warzywa są mniej dostępne. Zbiory można rozpocząć już we wrześniu, ale najlepsze walory smakowe i teksturalne osiąga po pierwszych przymrozkach.
Sposób przechowywania pasternaku
Pasternak, dzięki swojej wytrzymałości, można przechowywać przez długi czas, zachowując jego świeżość i wartości odżywcze. Najlepszym sposobem na przechowywanie pasternaku jest umieszczenie go w chłodnym i wilgotnym miejscu. Idealnie nadaje się do tego piwnica lub chłodna spiżarnia, gdzie temperatura utrzymuje się na poziomie bliskim zeru. Można go również przechowywać w lodówce, najlepiej w warzywnym pojemniku lub owiniętego w wilgotną ściereczkę, aby zapobiec wysychaniu. Jeśli planujemy dłuższe przechowywanie, warto rozważyć mrożenie. W tym celu pasternak należy obrać, pokroić na mniejsze kawałki, a następnie zblanszować przez kilka minut we wrzącej wodzie, po czym szybko schłodzić w zimnej wodzie. Po osuszeniu można go zamrozić w szczelnych pojemnikach lub woreczkach. Pasternak można również przechowywać w piasku lub trocinach, podobnie jak inne warzywa korzeniowe, co pozwoli na zachowanie jego świeżości przez całą zimę. Należy pamiętać, aby przed przechowywaniem usunąć zielone części rośliny, które mogą przyspieszać psucie.
Dodaj komentarz